Consilium Philosophicum
Utrecht
Kunstfilosofisch Kwartet I
Parktheater
Theaterpad 1, Eindhoven
februari - maart 2017
Inleiding
In deze cursus wordt u in vier samenhangende bijeenkomsten bijgepraat over belangrijke filosofische kwesties over kunst.
Over Rob van Gerwen
Dr. Rob van Gerwen is senior docent en onderzoeker aan departement Wijsbegeerte (faculteit Geesteswetenschappen) van Universiteit Utrecht. Hij doceerde ook aan de Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en de Hogeschool der Kunsten te Utrecht. Doceert aan de HOVO's van Nijmegen, Utrecht en Brabant, en aan kunstinstellingen in Den Bosch, Breda, Helmond en Eindhoven. Hij is directeur/eigenaar van Consilium Philosophicum.
Hij publiceerde 175 artikelen en negen boeken, over onderwerpen uit de filosofie van de kunst. Hieronder een met cum laude beoordeeld proefschrift, Art and Experience (1996); verder een boek over Richard Wollheims benadering van schilderkunst, bij Cambridge University Press (2001), en, bij het Centraal Museum in Utrecht, Kleine overpeinzingen. Over kunst kijken in het museum (2003). In 2016 verscheen bij uitgeverij Klement, zijn Moderne filosofen over kunst (tweede druk, 2017).
Eind 2018 verscheen, ook bij uitgeverij Klement, Zullen we contact houden. Hoe we de geest uit ons wereldbeeld verwijderen, over de tegenwerking van de subjectieve geest en onze verantwoordelijkheid door digitale technologie en het objectivisme van de moderne gemechaniseerde wetenschappen — onze eigen (objectieve) geest is daarvoor verantwoordelijk.
Hij schrijft momenteel een boek waarin hij een ethiek voorstelt over ons alledaagse morele denken en voelen, die niet over morele principes gaat, maar over de waarneembare (met andere woorden, de esthetische) aspecten van menselijke interactie.
In de achtergrond rondt hij ook een boek af over Kunst als een morele praktijk, en werkt hij nog altijd aan de esthetica van menselijke schoonheid, gelaatsexpressie en cosmetische chirurgie.
Via zijn websites vindt u onderwijsbeschrijvingen, artikelen, voordrachten en een weblog. Meer...
Over de cursus
Parktheater: www.parktheater.nl
De bijeenkomsten vinden plaats in zaal de Kameleon, op donderdagen van 19.45-21.45 uur. Zie weekschema hieronder.
Programma
1. 9 februari 2017. KUNST IS ESTHETISCH.
Wat wij als kunst beschouwen, is pas een paar honderd jaar geleden zo begrepen. Voor de achttiende eeuw waren de "kunsten" functioneel, daarna esthetisch. Vanaf de achttiende eeuw onderscheiden we ambachten van kunsten en worden die laatste gewaardeerd om hun vermogen ons interessante ervaringen te bezorgen: het moderne systeem van de schone kunsten is geboren.
We hebben het dan over een autonome kunstpraktijk, waarin dingen kunnen die in het leven van alledag niet toegestaan zijn. Plato had nog een heel andere opvatting over kunst: hij wilde haar weren uit zijn ideale staat omdat ze ons geen ware kennis bezorgde en op onze emoties inspeelde---eigenschappen van kunstwerken waar wij vandaag juist waardering voor opbrengen. Wat is schoonheid? Waarom moet je het zelf ervaren om er iets over te kunnen zeggen? Waarom interesseert ons de hand van de kunstenaar in zijn werk? Wat is artistieke authenticiteit? Waarom kunst?
16 februari 2017. Geen bijeenkomst.
2. 23 februari 2017. MUZIEK ALS EEN KUNST.
Waar muziek in vroeger eeuwen vooral als begeleiding van poëzie gewaardeerd werd, of als dansmuziek, is ze voor ons een bron van esthetisch genoegen. Een luistercultuur is ontstaan, maar hoe moeten we die begrijpen? Hoe werkt dat luisteren? Kun je alle geluiden als muziek beluisteren? Wat horen we eigenlijk als we over straat lopen? En waarom kunnen we muziek niet vervalsen, zoals schilderijen? Hoe verhouden uitvoeringen zich tot de partituren waar ze op gebaseerd zijn? Horen we de componist in een stuk, of alleen de uitvoerder?
3. 2 maart 2017. ACTEREN OP TONEEL EN IN FILM.
Je arm optillen is een beweging, maar als je er iemand mee slaat is het ineens een handeling. Een acteur die zijn arm optilt, wil dat het publiek die beweging als een handeling van zijn personage ziet. Hoe wordt een echte beweging een fictieve handeling? Hoe hard hebben toneel-acteurs het publiek nodig om personages te worden? Hoe moeten we de afgrenzing tussen toneel en publiek begrijpen? En werkt dit bij film hetzelfde? Ook daar wordt immers geacteerd? Welke gevolgen heeft de camera voor de verschillen tussen een handeling, de handeling van een personage op toneel, en die van een personage in een film? Alledaagse handelingen hebben zeker een moreel aspect, maar hoe zit het met wat personages net-alsof doen? Kunnen personages wel iets doen? Wat is de grens tussen het morele alledaagse leven en de autonome kunstpraktijk?
4. 9 maart 2017. HEDENDAAGSE ARTISTIEKE EXPERIMENTEN EN WAT KUNST IS.
In hedendaagse kunst wordt veel geëxperimenteerd met de morele grenzen van de kunsten, maar kan een kunstwerk immoreel zijn? Hoe meoten we die vraag begrijpen? Acteurs die op toneel een verkrachting niet spelen, maar echt uitvoeren, wat is dar precies het probleem mee? Is het wel kunst? Welke definitie van kunst kan verhinderen dat kunstenaars dit soort immorele dingen doen alleen om morele grenzen van de autonome kunstpraktijk te verleggen? Sommigen zeggen dat iets een kunstwerk is als een kunstenaar het als zodanig aan het publiek voorstelt, maar zo'n definitie helpt ons niet. Hoe moeten we omgaan met hedendaagse artistieke experimenten waarbij vaak niet duidelijk is waarom het kunst is? Is het puur shock-art, bedoeld om de massa te shockeren? Alleen te begrijpen voor de artistieke elite? Kunst moet begrepen worden als een praktijk waar objecten, bedoelingen, ervaringen en situaties op elkaar afgestemd zijn. Hierin ligt het antwoord op onze zorgen over veel hedendaagse kunst.