Consilium Philosophicum
Utrecht
Kunstfilosofisch Kwartet IV
Chassé Theater
Claudius Prinsenlaan 8, Breda
januari-februari 2019
Wij zijn onze geest
In 'Wij zijn onze geest' behandelen we in vier colleges actuele thema's uit het boek dat in 2018 van mijn hand is verschenen: Zullen we contact houden. Hoe we de geest uit ons wereldbeeld verwijderen. Utrecht: Klement, 2018. 239 pagina's, ISBN: 978 90 8687 192 6.
We willen ons niet meer vervelen. Op treinperrons is bijna iedereen verzonken in een beeldschermpje. Probeer nog eens iemand terloops aan te kijken...
Mijn boek bespreekt een zorg over de huidige cultuur, waarin het internet de politiek en het dagelijks leven steeds meer bepaalt, zonder dat we goed begrijpen hoe dit werkt en of wat er op internet gebeurt, en in de apps op onze smartphones ons wel goed doet.
Er wordt geklaagd over discriminatie en sexisme, mensen worden via Twitterstormen aan de schandpaal genageld, de rechtspraak wordt op internet overgeslagen. Is dat goed? zijn de algoritmes die internetbedrijven gebruiken betrouwbaar of gaat het die bedrijven hoofdzakelijk om de winst? Zijn er ethische bezwaren en hoe komen die onder de aandacht?
Wat is het om een leven te leiden? Kunnen we de problemen en uitdagingen, en onze verlangens hierbij objectief oplossen? Is het wel een goed idee om objectieve oplossingen te zoeken voor subjectieve vragen? Heeft onze subjectiviteit eigenlijk bestaansrecht — op internet? In de wetenschappen?
Iedereen wil gezien worden. Dat wordt niet altijd letterlijk bedoeld: we willen erkend worden door de anderen. Maar ook letterlijk willen we gezien worden: als de persoon die we zijn, en niet als een type: als een oudere, als een kind; een zwarte een vrouw een blanke (witte), enzovoort. We hebben het recht om gezien te willen worden, maar hebben we dan ook niet de plicht om de ander als een persoon te zien? Is dat geen subjectieve taak; een morele plicht?
In plaats van die plicht aan te gaan, baseren we ons meer en meer op digitale gegevens uit apps en van het internet, en negeren we wat daar buiten valt. We noemen het de off-line wereld, alsof het een afgeleide is van waar het werkelijke leven zich afspeelt (online).
In deze korte reeks onderzoeken we de achtergrond van onze nieuwe cultuur: in big data analyse, Twitterstormen en de opkomst van de moderne objectivistische wetenschappen.
Over Rob van Gerwen
Dr. Rob van Gerwen is senior docent en onderzoeker aan departement Wijsbegeerte (faculteit Geesteswetenschappen) van Universiteit Utrecht. Hij doceerde ook aan de Koninklijke Akademie voor Beeldende Kunsten en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en de Hogeschool der Kunsten te Utrecht. Doceert aan de HOVO's van Nijmegen, Utrecht en Brabant, en aan kunstinstellingen in Den Bosch, Breda, Helmond en Eindhoven. Hij is directeur/eigenaar van Consilium Philosophicum.
Hij publiceerde 175 artikelen en negen boeken, over onderwerpen uit de filosofie van de kunst. Hieronder een met cum laude beoordeeld proefschrift, Art and Experience (1996); verder een boek over Richard Wollheims benadering van schilderkunst, bij Cambridge University Press (2001), en, bij het Centraal Museum in Utrecht, Kleine overpeinzingen. Over kunst kijken in het museum (2003). In 2016 verscheen bij uitgeverij Klement, zijn Moderne filosofen over kunst (tweede druk, 2017).
Eind 2018 verscheen, ook bij uitgeverij Klement, Zullen we contact houden. Hoe we de geest uit ons wereldbeeld verwijderen, over de tegenwerking van de subjectieve geest en onze verantwoordelijkheid door digitale technologie en het objectivisme van de moderne gemechaniseerde wetenschappen — onze eigen (objectieve) geest is daarvoor verantwoordelijk.
Hij schrijft momenteel een boek waarin hij een ethiek voorstelt over ons alledaagse morele denken en voelen, die niet over morele principes gaat, maar over de waarneembare (met andere woorden, de esthetische) aspecten van menselijke interactie.
In de achtergrond rondt hij ook een boek af over Kunst als een morele praktijk, en werkt hij nog altijd aan de esthetica van menselijke schoonheid, gelaatsexpressie en cosmetische chirurgie.
Via zijn websites vindt u onderwijsbeschrijvingen, artikelen, voordrachten en een weblog. Meer...
Over de cursus
Chassé-Theater: http://www.chasse.nl/
De bijeenkomsten vinden plaats op donderdagen van 19.30-21.30 uur. Zie weekschema hieronder.
Programma
1. 31 januari 2019. Online is het nieuwe afwezig.
Internet en onze praktijken in de publieke ruimte. WhatsApp is geen praktijk, internet geen morele actor, en wat we op Twitter zien is geen communicatie — ook al lijkt het van wel.
2. 7 februari 2019. Wij zijn onze geest (en niet ons brein).
Onze geest, onze waarneming, onze werkelijkheid en de ander. Descartes over introspectie (wat is dat?), neurofysiologische reductie van de persoon tot zijn brein, en aanwezigheid.
3. 14 februari 2019. Subjectiviteit.
Subjectiviteit en de objectieve wetenschappen. De subjectieve eigenschappen van de werkelijkheid en hoe we ze delen met de ander — en hoe dat de rode draad van onze levens vormt.
4. 21 februari 2019. Aankijken afbeelden.
Beeld, af-beelding en het voor-beeld in de spiegel. Kunnen we de manier waarop twee mensen elkaar aankijken, en de authenticiteit daarvan wel afbeelden? Welke rol speelt kunst hierbij?